Uçak, gemi, otobüs ve tren gibi vasıtalarda namaz kılmak isteyen kimse ayakta ve kıbleye doğru namaz kılmak mümkün ise miimkün olanı yapacaktır. Dönüş yaptığı zamanda kıbleye doğru istikametine devam ettirmek için onunla beraber dönüş yapmak zorundadır. Kıbleye doğru ve ayakta namaz kılmak mümkün değilse kıbleye doğru oturarak namazım edâ edecektir, diyorsunuz. Halbuki Muğni’l-Muhtâc, c. 1, s. 144’de binek yürürken farz olan namazı üzerinde kılmak caiz değildir, diyor. Bu hususta ne diyorsunuz?
Muğni’l-Muhtâc ve benzeri fıkıh kitapları yürümesi ve durması namaz kılan kimsenin elinde bulunan binekden söz ediyor. Gerçekten yürürken binek üzerinde farz olan namazı kılmak caiz değildir. Çünkü onun yürüyüşü namaz kılan kimsenin yürüyüşü demektir. Ama uçak, gemi, otobüs ve tren gibi durması ve yürümesi musallinin elinde bulunmayan vasıtalar böyle değildir. Namaz vakti gelmiş ise seyr halinde bulunan bu gibi vasıtalarda namaz kılmanın cevazı hususunda ihtilâf yoktur (70).
Muğni’l-Muhtâc, bunu sarahaten beyan ediyor, ayrıca Fethu’l-Cevâd, (c. 1, s. 112) de gemide farz namazı kılarken mutlaka kıbleye dönmek icab eder, denilmektedir. Çünkü gemi ile ev arasında fark yoktur, diyor. Yer dar olur veya baş dönmesi gibi bir sebebden dolayı ayakta namaz kılmak mümkün değilse oturarak namaz kılınacaktır ve bilahare iade edilecektir (71).
Ayrıca tren, otobüs ve uçak gibi vasıtalarda zaman zaman kıbleye doğru namaz kılmak mümkün ise de birçok zaman da mümkün değildir. Ve günde on binlerce insanın başından geçen bir olaydır. Nadiren vaki olan bir şey değildir. Binâenaleyh bu gibi vasıtalarda kıbleye doğru namaz kılmak mümkün olmadıktan sonra yine kılınacak ve iâde edilmeyecektir (72). Fethu’l-Cevad şöyle diyor: “Hasta olan kimsenin kıbleye dönmesi sakıncalı ise iâde etmemek üzere namazım kılacaktır.”
(70) Muğni’l-Muhtâc, c. 1, s. 144; Mecmu, c. 3, s. 224
(71) Fethu’l-Cevâd, c. 1, s. 118
(72) Fethu’l-Cevâd, c. 1, s. 80
