Gören gözün hakkı vardır; atasözünü anlamı ve cümle içinde kullanmak. Ayrıca Açıklama ve kompozisyon yazmak.
Gören gözün hakkı vardır.
Çarşı ve pazardan birşey alınca bunları mümkün mertebe gizlemeliyiz. Çünkü alan vardır, alamayan vardır. Öte yandan yiyecek yada imrenilecek birşey görene o şeyden vermek gerekir.
Kısaca anlamı : Yiyecek, ya da imrenilecek bir şeyi görene o şeyden vermek gerekir.
Cümle İçinde Örnek Kullanımı : Pazarda dolaşırken tergahın üzerinde gören gözün hakkı vardır çekinmeden tadına bakabilirsiniz yazıyordu.
Açıklama ve kompozisyon : Göz hakkı manevi bir haktır. Eskilerimiz çok dikkat ederlermiş. Açıktan bir şey satmamaya dikkat ederlermiş. Açıkta satılan bir şeyi almamaya özen gösterirlermiş. Vitrindeki ekmeği almazlarmış da tezgahta saklı olan ekmeği alırlarmış. Niye? Vitrinde milletin gözü önünde satılan ekmeğe “birinin öbürünün gözü değmiştir, alanı var alamayanı var, göz hakkı burada doğmuştur” demişlerdir. Fakat göz hakkı doğdu diye vitrinde ekmeğini satan fırıncıya, manava, bakkala, kasaba vs. hücum eder, şu vitrindeki etten biraz kesiver, bu benim gözümün hakkı dersek bunun sonu gelmez. Dolayısıyla nasıl ki çarşıda, pazarda dolaşırken gözümüzün değdiği şeylerden kalkıp da bir hak iddia edip hisse alamıyorsak, bağda-bahçede gezerken de gözümüzün gördüğü ağaçlardan meyve alıp bu göz hakkıdır diyemeyiz. Kaldı ki üreticinin mahsulünü saklama imkânı yoktur.
Ama şuvar ki.. Nezaketen insanların gözü önünde yeme içmeye dikkat etmek gerekmektedir. Birisi bir şey yiyip içerken, yanındakilere de vermesi, iyi olur. Buna, göz hakkı denir. Vermesi, şart değildir. Ancak, yanımızda insanlar varken, siz de buyurun dememek mürüvvete aykırıdır. Bunun için, atalarımız, (Biri yer, biri bakar, kıyamet ondan kopar) demişlerdir. Ya, onların yanında yememeli veya yeniyorsa, onlara da ikram etmelidir.
Not: Bu atasözüyle ile ilgili bir cümle veya bir bilginiz varsa aşağıda yorum kısmına yazarak başkaların okumasına yardımcı olabilirsiniz. Secdem.net
