Volkan (Yanardağ) Nasıl Patlatlar

featured
Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Pasifik düzlüğünün kıyıları volkanik aktivitelerle doludur. Çatlakların yer değiştirmesi ve yüzeye çıkan lavlar, deprem ve sıcak su kaynaklarına yol açar, Antarktika’nın soğuk bölgelerinde bilej volkanlar vardır. Volkan patlamalarına neden olan olaylar göründüğünden çok çeşitli; patlamalar karmaşık, farklı ve birçok olayların bir araya gelmesi ile oluşur.Yanardağların püskürmesini önceden haber veren bazı belirtiler vardır. Püskürmelerden önce yerin derinliklerinden korkunç gürültüler gelmeye başlar; depremler olur.

Yanardağ ya da diğer bir adıyla volkan, dünyanın katmanlarında yer alan magmaların (dünyanın iç tabakalarında bulunan, yüksek basınç ve yüksek sıcaklıkla erimiş kayalar) yeryüzüne çıktığı, genelde şekil olarak koni biçimine benzeyen ve magma maddelerin havaya püskürtülmesini sağlayan, bir ağzı bulunan dağdır. Volkanın merkezinde erimiş kaya kütleleri bulunur. Bu erimiş kayalar, yüzeye çıktığında bunlara “lav” adı verilir. Sıcaklığı 1200 °C ye kadar yükselebilir. Lav bazen su gibi akışkan olabilirken bazen de hiç hareket edemeyecek kadar kalın olur. Volkanın merkezindeki basınç çok büyük hâle geldiğinde volkan patlar.

Dünyanın fizyolojisine bakıldığında, dünyanın çeşitli katmanları bulunmaktadır. Derin katmanlarda yüksek basınç bulunduğu için, kayaçlar erime işlemine uğrayamazlar ve bu nedenle sıvı hale dönüşemezler. Bu kayaçlar oldukça kızgın haldedir ve yeryüzünün zayıf noktalarından yukarıya doğru çıkmaya başlarlar. Bir volkan patladığında toz ve kaya kütleleri, kül, buhar ve sülfür gazları dışarı çıkar. Lav, merkezdeki kraterlerden veya havayla temas ettikçe katılaşan volkan deliklerinin arasından yolunu bularak dışarı çıkar.

Yer yuvarlağının iç kesimlerinin çoğu gibi, magmanın hareketleri ve dinamikleri de fazla iyi anlaşılamamıştır. Ancak bir püskürmenin, yanardağın altında bulunan katı bir tabakaya (Dünya’nın kabuğuna) doğru magmanın hareket ederek bir “magma odacığı”nı işgal etmesinin ardından geldiği bilinmektedir.

Sonunda, odacıktaki magma yukarı doğru itilir ve gezegenin yüzeyine lav olarak yayılır ya da yükselen magma civardaki yer şekillerinde bulunan suyu ısıtır ve patlamalı buhar çıkışlarına neden olur.

Bu çıkışlar ya da magmadan kaçan gazlar; Kaya, kül, volkanik cam veya volkanik külün kuvvetli bir şekilde fırlatılmasına yol açar. Püskürmeler daima kuvvetli olsa da, akıntı veya büyük patlamalar şeklinde olabilirler.

Büyük bir volkanik patlama, yerinden kopmuş olan kaya parçalarının dışarı fırlamasına neden olabilir. Volkanik bomba adı verilen bu kaya parçalarının boyudan oldukça büyük olabilir.

Vezüv Dağı M.S. 79 yılında patladığında Pompei ve Herculaneum şehirleri volkanik enkazın altında kalan iki Roma şehridir. Birçok insan kaçmaya çalışırken hayatını yitirmiştir ve bu iki şehirde bugün bile hâlâ kazı çalışmaları yapılmaktadır.

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir