Ölen Kişinin Cenazesini Memlekete Getirmek Caz midir

Gurbette vefat eden kimsenin cenazesini memleketine getirmek caiz midir?
Yada Cenaze nakil işlemleri mezarın’da yatan bir insanın mezarını değiştirmek doğrumudur?

Defnedildikten sonra ise cenâzenin nakli veya yalnız kabrin açılması, bir zaruret olmadıkça câiz değildir. Ancak Abdullah ibni Übeyy, ölümünden sonra Hazret-i Peygamber’in emriyle kabrinden çıkarılmış, Hazret-i Peygamber O’na gömleğini giydirdikten sonra tekrar defnedilmişti. İslâm hukukçuları bundan, bir ihtiyaç ve bir maslahat olduğunda meyyitin definden sonra naklinin câiz olduğu hükmünü çıkarmışlardır.

Gurbette vefat eden kimsenin cenazesini memleketine götürmek hususunda ulemâ arasında ihtilâf vardır. Şâfiî mezhebine göre, cenazeyi bir yerden başka bir yere götürmek caiz değildir. Vefât nerde meydana gelirse cenazeyi orada defn etmek gerekir (148).

Hanefî mezhebine göre ise toprağa verilmiş ise mezarı kazıp onu götürmek caiz değildir. Ama toprağa verilmeden önce cenazenin bir yerden başka bir yere taşınışında beis yoktur (149).

Malikilere göre: Kokma ve çürüme gibi bir tehlike bulunmaması şar­tıyla, bir ölünün defnedilmeden önce başka bir memlekete götürülüp defne­dilmesinde bir sakınca olmadığı gibi, sular altında kalma, yırtıcı hayvanlar tarafından yenme tehlikesinin doğması ya da bir başka beldeye taşınması ha­linde oranın bereketinden yararlanmasının ümit edilmesi veya yakınlarının kolayca ziyaret imkânını bulması gibi bir maslahat varsa, defnedildikten sonra bile, başka bir memlekete götürülmesinde bir sakınca yoktur. Yeterki taşı­nırken, kokma ve çürüyüp dağılma gibi, ölünün hürmetini ihlâl edecek bir tehlike olmasın.

Çünkü İmam Mâlik (r.a)’ın rivayet ettiği bir hadis-i şerifte “Sa’d b. Ebî Vakkas ile Sa’d b. Zeyd’in Akik denilen yerde vefat ettikten sonra Medine’ye gö­türülüp ve orada defnedildikleri” ifade edilmektedir.[365] Yine Mâlikîlere göre, ölünün kuruyan kemiklerinin kırılması, onun hürmetini ihlâl eden durum­lardandır.

Şâfiîlere göre: Ölüyü bir yerden bir yere taşımak, onu bir nevi hür­metinin izalesi tehlikesine maruz bırakmak ve aynı zamanda defni geciktir­mektir. Bu bakımdan cenazeyi bulunduğu memleketten başka bir memleke­te taşımak haramdır. Diğer bir kavle göre ise mekruhtur. Ancak Mekke, Me­dine, Mescid-i Aksa gibi, mukaddes beldelere yakın bir memlekette vefat eden bir kimsenin bu beldelere naklinde bir sakınca yoktur.

Yine Şafiî âlimlerine göre; eğer sünni bir kimse küfür diyarında ölür de kabrini gizlemek mümkün olmazsa, İslâm diyarına nakledilir. Aynı şe­kilde dârü’l-harpte vefat eden devlet reisi de İslâm ülkesine nakledilir. Fa­kat defnedilmişlerse nakledilmezler. Çünkü definden sonra nakil haramdır.

Hanbelilere göre: Şehidin dışındaki cenazeleri, şerefli bir memlekete gömmek, müstakil bir kabre koymak, salihlere komşu yapmak gibi, iyi ni­yetlerle bir beldeden diğer bir beldeye götürmekte bir sakınca olmadığı gibi, bu hususta ölünün taşınmadan önce defnedilmiş olmasıyla, defnedilmemiş olması arasında da bir fark yoktur. Yeter ki nakil esnasında cesedin çürü­yüp dağılmasından emin olunabilsin. Bu husustaki delilleri ise biraz önce ter­cümesini sunduğumuz İmam Malik’in Muvatta’ında rivayet ettiği hadisi şe­riftir.

Hanefîlerin bu meseledeki görüşlerini şöyle özetleyebiliriz: “Defin edilmezden önce, cenazeyi başka yere nakletmek bazılarına göre mutlak surette caizdir. Bir takımları, sefer müddetinden aşağı bir yere nak ledilebileceğini söylemişlerdir. İmam Muhammed, bunu bir veya iki mil di ye kayıtlamıştır. Çünkü bir yerin kabristanı çok defa bu mesafeye ulaşır. Onur için fazlası mekruhtur. Nehir sahibi, Ikdü’l-Ferid’den naklen, “zahir olar budur.” demiştir. Definden sonra nakli ise, mutlak surette caiz değildir Fethu’l-Kadir’de şöyle denilmiştir: “Bütün âlimler ittifak etmişlerdir ki, biı kadın evde yok iken oğlu ölür de kadının memleketinden başka bir yere de fin edilirse, kadın sabır edemeyip naklini istediği takdirde bunu yapamaz Bazı müteehhirinin şaz olanlarının buna cevaz vermesine kulak asılmaz. Haz reti Yakup ve Yusuf (as.)’ın, ecdadının yanında olsun diye, Mısır’dan Şam’f nakledilmeleri ise, bizden öncekilerin şeriatıdır. Bunun bizim için de şeriaı olması için şartlar tamam değildir.” (Bu ifade kısaltılarak alınmıştır.