İHTİSÂB:
Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyulmasının, ilim ve ehliyet sâhibi bir devlet me’muru olan muhtesib tarafından sağlanması, emr-i ma’rûf nehy-i münkerin yâni iyiliği emretmek kötülükten sakındırmak vazîfesinin el ile yapılması vazîfesi. (Bkz. Hisbet)
1826’da ihtisab örgütü yeniden düzenlendi ve İhtisab Nezareti ile kentlerde ihtisab müdürlükleri kuruldu. Esnafın denetlenmesi, Anadolu’dan gelenlerin saptanması, kente gelen bekârlara kalacak yer gösterilmesi ve bunların gözetimde tutulması, narhların belirlenmesi, lonca disiplininin izlenmesi ihtisab nazırının başlıca görevleriydi. 1845’te İstanbul için özel bir polis örgütü, 1846’da da Zaptiye Müşiriyeti kurulunca ihtisab nazırının yetki alanı narh ve esnaf denetimiyle sınırlandı. 1854’te İhtisab Nezareti kaldırılarak yerine Şehremaneti kuruldu.
