ORTODOKS: Hıristiyanlık mezheblerinden. Ortodoks mezhebinin rûhânî (dînî) lideri patrik olup, merkezi İstanbul Fener’deki patrikhânedir. Roma İmparatoru Konstantin üç yüz on senesinde hıristiyanlığa izin verdi. Kendi de hıristiyan oldu. İstanbul şehrini yaptı. Roma’dan İstanbul’a taşındı. Fakat bu dînin esasları bozulmuş, unutulmuş olduğundan, papazların elinde oyuncak oldu.
Mîlâdın 395. senesinde Roma Devleti ikiye ayrıldı. 1054 (H.446)’da İstanbul patriği olan Mihael Kirolarius, Roma’daki papadan ayrılarak Ortodoks kilisesini (mezhebini) kurdu. Roma’daki papaya tâbi olanlara katolik, İstanbul’daki patriğe tâbi olanlara ortodoks denildi. Kiliselere resimler, heykeller kondu. (M. Sıddîk Gümüş)
Şark kiliseleri olarak da bilinen ortodoks dünyâsında İstanbul’dan başka İskenderiye, Antalya ve Kudüs’te de patriklik vardır. Çok sayıda millî kiliseler bu dört patrikliğe bağlıdır. (Yeni Rehber Ansiklopedisi)
Ortodoks mezhebini diğer hıristiyan mezheplerinden ayıran noktalardan bâzıları şunlardır: Rûhânî başkanları patriktir. Papanın üstünlüğünü, hazret-i Îsâ’nın vekîli olduğunu, yanılmazlığını kabûl etmezler. Rûh-ul-kuds’ün (kutsal rûhun) oğul yoluyla ba badan çıktığını ileri sürerler. İbâdetlerini her ülkenin diliyle yaparlar. Papazlar evlenebilir, keşişler, piskoposlar ve patrikler evlenemez. Boşanma bâzı şartlara bağlı olarak vardır. (Yeni Rehber Ansiklopedisi)
