Bir kimse, başkasına ait yitik bir mal görür, sahibini bulmak için masraf yaparsa yapılan bu masraf kime aittir?
Yitik bir malın sahibini bulabilmek için, bulan taraflından, gazete gibi bir şeye ilân verilerek yapılan masraf Hanefî ve Hanbelî mezheblerine göre multakite (bulana) aittir. Çünkü onu al-lah için alıp muhafaza etmiştir, böylece sevabı da külfeti de kendisine aittir.
Malikî mezhebine göre o masraf sahibine aittir.
Şâfiî mezhebine göre ise; ya beytülmale aittir, yahut mal sahibine aittir.
Kayıp eşyayı almaktaki esas gaye ve hâkim düşünce, asıl mal sahibinin hukukunu muhafazadır. Çünkü burada bir mü’minin kaybolmuş malının korunması için bir teşebbüs söz konusudur. Çünkü Kur’ân’ın ifadesi ile mü’minler birbirlerinin yardımcılarıdırlar. Bu da, bir kimsenin mü’min kardeşinin hukukunu muhafaza etmesini gerektirir.
Bu bakımdan fıkıh kitaplarımızda genişçe izah edilen lakita meselesinde, kayıp eşyayı bulup alan kimse “Asıl mal sahibini bulup ona vereceğim.” niyetiyle o eşyayı yerden kaldırır, himayesi altına alır. Yoksa kendi şahsına almak için kaldıramaz, şeklinde hükümler yer almaktadır.2
Umumî olarak, bulunan bir eşyanın yerden kaldırılması ve himaye altına alınması ile ilgili hüküm, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Bu hükümler şöyledir:
1. Bırakıldığı takdirde zayi olması ihtimali bulunan bir yitik malı alıp sahibi için saklamak menduptur.
2. Zayi olacağından korkulan bir yitik malı alıp saklamak vaciptir.
3. Herhangi bir yitik malı (sahibi tarafından aranacğı bilinen bir malı) alıp ondan faydalanması haramdır.
