“Sizin emirlerinizin (âmme hizmeti görenlerin) hayırlısı, sizin onları, -onların sizi sevdiği ve sizin onlara ve onların size duâ ettiği emirlerdir. Ve sizin emirlerinizin şeriri, sizin onlara ve onların size buğz ve bedduâ eylediği emirlerdir.”
İZAHI
İslâmiyet, müslümanların müstakü devlet hâlinde yaşamasını ve aralarında hakkı ihkâk ve zulmü def ve tenkil eylemek ve düşmanların tecâvüzlerine karşı koymak için, bir devlet reisi intihâb etmelerini emreder. İntihâb olunacak devlet reisi veya me’zun kıldığı uzuvlar, âmme hizmetlerini görmek üzere me’murlar tâyin ederler. Bu münâsebetle aralarında birtakım hak ve vazifeler belirir. Başta âmme uzuvlarının adâlet etmeleri ve fertlerin, bunların meş-rû‘ emirlerine itâat eylemeleri gelir.
îfte, devlet İdâresinin matlup veçhile cereyânı için birinci şart budur: îdâre edenlerin adâlet ve re’fetle hareket etmeleri ve idâre olunanların, bunların emir ve meşrû1 kânunlarına itâat etmeleri. Mütekâbilen her iki taraf vazifelerini yapınca aralarında gönül hoşluğu ve sevgi ve aksi halde yâni idâre edenler, adalet ve şefkatle hareket etmen ve fertler itâat etmezlerse, aralarında buğz ve nefret hâsıl olur. Bu hadis-i şerîf, vazifelerini iyi sûretle yapan emir ve me’-mûrlann hayırlı ve etmeyenlerin şerir olduğunu beyân ediyor.
Cemiyetlerin târihleri tetkik olunursa, görülür ki, âdil hükümdar ve emirler mesbuk hizmet ve fedâkârlıklariyle idâre ettikleri cemiyetleri mes‘ûd ettiklerinden, hürmet ve rahmetle ve itâatsız fertler nifak ve şikaklariyle cemiyetlerini felâkete ve hüsrâna uğrattıklarından nefret ve lâ‘netle yâd olunurlar.
