Somon balıkları içgüdüsel olarak doğdukları yere dönüp, yumurtalarını oraya yerleştirirler. Burası genellikle, genç somonun yetişebileceği, nehrin sakin ve güvenli bir kısmıdır. Yumurtlama döneminde oksijeni bol, serin ve tatlı suların çakıllarına gömülen som balığının yumurtaları, 5 – 6 ay kadar bir süre sonra, Nisan veya Mayıs aylarında açılır.
Yetişkin somon tatlı suya ilk ulaştığında beslenmeyi durdurur ve bu yüzden giderek zayıflar. Genellikle yumurtalarını tam olarak bırakmak istedikleri yere ulaşmak için hayli yorgun düşerler. Doğdukları yere ulaşmak için ters yöne, akıntıya karşı yüzerler kimi zaman bulundukları su yüzeyinden 4 metre yukarı sıçrayarak çağlayanları aşarlar. Sonunda hedeflerine ulaşırlar ve yumurtlamak için, doğdukları noktaya tam olarak geri dönmeyi başarırlar.
Genç somon birkaç ay nehirde kalır ve sonrasında denize doğru yol alır. Dört yıla yakın bir süre denizde kalır, sonra bu döngü yeniden başlar.
Bilim adamları araştırmanın sonuçlarına dayanarak balıkların insanla kıyaslanamayacak kadar güçlü bir koku alma duyusuna sahip oldukları kanaatine varmışlar ve şu sonuca ulaşmışlardır:
“Her akıntının kendine has bir kokusu vardır. Genç somon denize doğru yaptığı ilk yolculuğu sırasında kokuları tek tek hafızasına almaktadır. Dönüş yolculuğunda da hafızasındaki kokuların yardımıyla doğduğu yeri bulmaktadır.” (Animal Engineering, Readings from Scientific American with Introductions by Donald Griffin, The Rockefeller University W. H. Freeman Com., ss.52-55.)
“Her akıntının kendine özgü bir kokusu var mıdır?” sorusunun cevabını verebilmek için de yukarıdaki deney iki ayrı ırmağın suyuyla tekrarlanmıştır. Balıkların bunları da ayırt edebildikleri görülmüştür.
