Ticaret eşyası bir tüccarın elinde bulunsa ve üzerinden bir yıl geçtikten sonra bir milyon lira değerinde olduğu anlaşılırsa ve bu arada henüz zekâtı verilmeden önce birden fiyatı iki milyona yükselirse ve hemen sonra semâvî bir âfetle ayıplanır ve değeri beşyüzbine düşerse zekâtın miktarı ne kadardır?
Alım ve satımı yapılan ve kâr etmek maksadıyla elde bulundurulan her türlü mal, ticaret malı sayıldığından bunlar zekâta tâbidir. Ticaret mallarının sene sonunda kıymetleri maliyet fiyatlarına göre tesbit edilir. Ticarete konu olan her mal, şartları tahakkuk edince zekâta tâbi olur. Bunları sayı ile sınırlamak mümkün değildir.
Bir ticaret eşyası birisinin elinde bulunur ve üzerinden bir yıl geçtiğinde bir milyon değerinde olduğu anlaşılır. Zekâtı verilmeden önce birden fiyatı iki katına yükseldikten sonra elde olmayan bir âfet ile ayıplandığından değeri beşyüzbine düşerse sadece beşyüzbin liranın zekâtı verilecektir (26).
Birisinin elinde ticaret eşyası yıl sonunda bir milyon değerinde olduğu halde düşük bir fiyatla beşyüzbin lira gibi- satarsa hangi fiyattan zekâtını verecektir. Yâni esas değerinin zekâtını mı yoksa sattığı fiyatın zekâtını mı verecektir?
Tüccarın elinde bulunan ticaret eşyasının fiyatı sene sonunda tesbit edilip zekâtı verilecektir. Şâyet mal sahibi ticaret eşyasını esas değerinden aşağı ve düşük bir fiyatla bilerek veya bilmeyerek satarsa kendisi sorumlu olduğundan esas değerini na-zar-ı itibara alarak zekâtını vermekle mükelleftir (27).
(26) Mebsût, c. 3, s. 35
(27) Mebsût, c. 3, s. 27
