Denizde, sakin günlerde daha az dalga, rüzgâr ve fırtınalı günlerde daha fazla dalga olduğunu hiç fark ettiniz mi? Peki dalga hareketi nasıl oluşur? Dalga su parçacıklarının aşağı yukarı hareketlerinden oluşur. Dalga oluşumu konusunda asıl üzerinde durulması gereken etken rüzgardır. Dalgayı oluşturan deniz yatağının şekli rüzgârın kombinasyonudur. Rüzgar deniz yüzeyine çarpınca deniz suyu hareketlenir. Rüzgâr denizin yüzeyinde eser ve dalgalardaki dönme hareketini ortaya çıkanr.
Ancak dalgaların sahile arka arkaya paralel bir şekilde gelip çarpmalarının sebebi rüzgar değildir. Açık denizde dalgalar, bizim sahilden seyrettiklerimiz gibi düzgün değillerdir. Rüzgar bir yönden ve düzgün şekilde esmez. Hava şartlarıyla birlikte karışık yönlerden su yüzeyine çarpan hava düzensiz dalgalar oluşturur. Dalganın tabanı kumsal zemine çarptığında sürtünmeden dolayı hızı azalır. Tavan kısmı gitmeye devam eder, devrilir ve devrilirken de köpüklenme meydana getirir.
Ayrıca Denizdeki dalgalar bize sadece su üstünde oluşuyorlarmış gibi görünürler. Halbuki dalga hareket ederken, su altında bir miktar su kütlesi de dalga ile beraber hareket eder. Sualtı belgesellerinde de görüldüğü gibi su altında yüzeye yakın balıklar dalganın hareket etkisinde kalırlar, suyun altında dalgayla beraber salınıp dururlar. Suyun üstündeki ve altındaki su kütleleri hep beraber, bir mani olmadığı sürece, rüzgar ittikçe hareket ederler.
Dalgaların Temel Büyüklükleri Nelerdir?
Dalgaların temel büyüklüklerini su dalgası üzerinden basitçe anlatmaya çalışalım.
Periyot (T): Bir tam dalganın oluşması için geçen süreye periyot denir. Ardı ardına gelen iki tepe noktası arası ya da iki çukur nokta arası tam bir dalgadır.
Frekans (f): Bir saniyede oluşan dalga sayısına denir. Birimi 1/s = s-1 = Hertz (Hz)’dir. Periyotla frekans birbirinin tersidir. Yani aralarında f.T = 1 ilişkisi vardır.
Dalga Boyu (λ): Ardışık iki tepe veya iki çukur arasındaki mesafedir. Metre veya santimetre gibi uzunluk ölçüleri ile ifade edilebilir.
Dalga Hızı (V): Bir tam dalga oluştuğunda dalganın aldığı yol λ, geçen süre T olduğundan, dalganın hızı, V = λ.f eşitliği ile bulunur.
