MES’ELEDE MÜCTEHİD: Mezheb reîsinin bildirmediği mes’eleler için, mezhebin usûl ve kâidelerine bağlı kalarak, dînî delillerden hüküm çıkaran âlimler.
Tahâvî, Hassâf, Kerhî, Şems-ül-eimme Halvânî,Şems-ül-eimme Serahsî, Fahr-ül-islâm Pezdevî, Kâdıhân ve benzerleri mes’elede müctehid âlimlerdir. (İbn-i Kemâl Paşa)
Müctehidin Arapça bilgisi genel olarak, Arapça’nın inceliklerini kapsamalıdır. Çünkü Kur’ân-ı Kerîm, Arapçanın en beliğ ve en fasihini teşkil eder. Bu yüzden, ayetlerden hüküm çıkaracak kimse, Kur’ân’ın belâgat, fesahat ve sırlarını bilmelidir ki, bu sayede onun içine aldığı hükümleri kavrayabilecek duruma gelmiş olsun.
Müctehidlerin ittifak ve ihtilaf ettikleri meseleleri, ihtilaf sebeplerini açıklayan eserler meydana getirilmiştir. eş-Şirâzî’nin (ö. 476/1083) “el-Mühezzeb” adlı eseri ve Nevevî’nin buna yazdığı şerh, İbn Hazm’ın (ö. “456/1063) “el-Muhallâ”sı İbn Rüşd’ün (ö. 595/1199) “Bidâyetü’l-Müctehid” ve İbn Teymiyye’nin (ö. 728/1327) “el-Fetâvâ” adlı eserleri bunlar arasında zikredilebilir.
