“Rabbim, ahitleştiğimiz kimselere ve izin ve emânla dâr-i İslâm’a gelen diğerlerine haksızlık etmekten beni men’ etti.”
ÎZÂHI
İslâm şeriatında muâhede, mukavele ve taahhütlerin büyük kıymeti vardır. Gerek ecnebî devletlerle yapılan muâhede ve gerek fertler arasında mün’akit akit ve mukavelelere riâyet vâcip ve bir sebeb olmadıkça bunlara aykırı hareket memnû’dur. Meğer ki, diğer taraf mukavele ve ahdini nakzetmiş olsun.
Hazret-i Resûl-i Ekrem, diğer tarafın ahde hıyâneti anlaşılmadıkça hiçbir ahdini bozmamıştır. Peygamberimizin ahitlerine riâyeti derecesini anlamak için yalnız şu vâkıayı kayd ile iktifa edeceğiz:
Kureyş müşrikleriyle yapılan Hudeybiye musâlâhasının şartlarından biri de Mekke’den Medine’ye gelecek her Mekkeli Kureyş’e iâde olunacaktı. Mekke’de kalan müslümanlardan Ebû Cendel kaçarak acınacak bir halde müslümanlann yanlarına gelmişti. Müslü-manlar bu adamcağıza acıdılar ve iâde etmek istemediler. Fakat Peygamber Efendimiz; biz verdiğimiz sözden dönmeyiz, Cenâb-ı Hak sana bu zor durumdan bir mahreç, bir kurtulma çâresi te<mln buyuracaktır, diyerek,* musâlâhanm hükmünü yerine getirdi, yâni Ebû Cendel’i Kureyş’e iâde eyledi, işte bu vâkıa, Resûlu’llâh’m ahitlerine ne derecelerde riâyet eylediğini anlamak için kâfidir.
Hadîs-i şerîfde sevk olunan “ve lâ gayrehu” kelimesini hadîs şârihleri gayr-i müslim teb’a ile müste’men yâni eman ve müsâade ile Islâm yurduna gelenlerle îzah etmişlerdir. Binâenaleyh, bu gibilerin can, mal ve ırzı taarruzdan mâsun olacak, müslümanlar hakkında ne muamele olunursa, bunlar hakkında da aynı muâmele tatbik edilecektir.
Bu hadîsin hükmü, Hazret-i Peygamber’e mahsus değüdir. Bütün müslümanlar muâhedelere ve ahitlere riâyetle mükellefdir.
