Ateş ile ilgili deyimler hangileridir? İçinde ve anlamında ateş kelimesi olan deyimler nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber deyimleri derledik. Secdem.net
Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar. Ayrıca deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş. Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız.
Deyim ve atasözlerini karıştırmayın ikiside farklıdır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler. Deyimler ise, kalıplaşmış anlatım araçlarıdır. Cümle şeklinde olanlar bile bir anlam bütünlüğü taşımaz. Asıl anlamlarını içinde bulundukları cümleden alırlar; aldıkları anlam da değişmez bir kural niteliğinde değildir.
Deyim : Ateş açmak
Anlamı : Ateşli silahla mermi atmaya başlamak.
Deyim : Ateş almak
Anlamı : 1) yanmak, tutuşmak; 2) ateşli silah patlamak; 3) mec. coşmak: ‘bir sözden, bir asker geçişinden, bir düşünceden yüreği parlar, gönlü ateş alır.’ -m. Ş. Esendal. 4) mec. telaşlanmak, heyecanlanmak; 5) mec. öfkelenmek; 6) mec. acele davranmak, acele etmek.
Deyim : Ateş almaya mı geldin?
Anlamı : Uğradığı yerden hemen gitmeye kalkan kimseye sitem olarak söylenen bir söz.
Deyim : Ateş bacayı (saçağı) sarmak
Anlamı : Bir olay, önüne geçilemez, tehlikeli bir durum almak.
Deyim : Ateş gibi
Anlamı : 1) çok sıcak; 2) zeki, çalışkan ve becerikli; 3) kıpkırmızı.
Deyim : Ateş gibi kesilmek
Anlamı : Beklenmedik bir olay karşısında öfke sonucu kanı beynine sıçramak: ‘yüzüm nasıl bir hâl aldı bilmiyorum fakat ateş gibi kesildiğini iyi biliyorum.’ -t. Buğra.
Deyim : Ateş gibi yanmak
Anlamı : Ateşi yükselmek: ‘alnı, yanakları ateş gibi yandığı hâlde vücudu tir tir titriyor, dişleri birbirine çarpıyordu.’ -h. Taner.
Deyim : Ateş kesilmek
Anlamı : 1) çok kızgın davranışlarda bulunmak, ateş püskürmek; 2) sonradan çok çalışkan, hareketli ve becerikli olmak.
Deyim : Ateş kesmek
Anlamı : Ateşli silahlarla yapılan atışa son vermek.
Deyim : Ateş püskürmek
Anlamı : Çok öfkeli olmak: ‘parça parça morarmış yüzüyle ateş püskürüyordu.’ -a. Ş. Hisar.
Deyim : Ateş saçmak
Anlamı : Çok kızmak, çok öfkelenmek.
Deyim : Ateş vermek
Anlamı : Tutuşturmak.
Deyim : Ateş yağdırmak
Anlamı : 1) ateşli silahlarla aralıksız mermi atmak; 2) mec. çevresindekilere ağır sözler söylemek.
Deyim : Ateşe tutmak
Anlamı : 1) az ısıtmak; 2) üzerine ateşli silahla mermi atmak.
Deyim : Ateşe vermek
Anlamı : 1) ateş içine sokmak: ‘bir parça büküyor, onu tekrar ateşe verinceye kadar evvelki hazır oluyordu.’ -m. Ş. Esendal. 2) bir yeri kasten yakmak, kundak sokmak; 3) mec. aşırı telaşa ve sıkıntıya düşürmek; 4) mec. bir ülkeyi savaşa sokarak veya kargaşa ve karışıklık yaratarak sıkıntı ve yıkıma uğratmak.
Deyim : Ateşe vurmak
Anlamı : Bir yemeği pişmek üzere ocağa koymak: ‘taş ocağın üstünde, ateşe vurduğu güveçten, kaynayan etin kokusu geliyordu.’ -n. Cumalı.
Deyim : Ateşe vursa duman vermez
Anlamı : Pek cimri olanlar için söylenen bir söz.
Deyim : Ateşi başına vurmak
Anlamı : Çok öfkelenmek, sinirlenmek, coşmak.
Deyim : Ateşi çıkmak (yükselmek)
Anlamı : Hasta vücut ısısı olağandan çok artmak.
Deyim : Ateşi düşmek
Anlamı : Hastanın ateşi geçmek veya azalmak.
Deyim : Ateşi uyandırmak
Anlamı : Sönmek üzere olan ateşi canlandırmak.
Deyim : Ateşini almak
Anlamı : 1) yüksek vücut ısısını düşürmek: alnına sirkeli bez koyun, ateşini alır. 2) derece ile ateşi ölçmek; 3) mec. acıyı, yanmayı azaltmak.
Deyim : Ateşle oynamak
Anlamı : Pek tehlikeli bir işle uğraşmak.
Deyim : Ateşler içinde yanmak
Anlamı : 1) hasta çok ateşli bir durumda olmak; 2) mec. bir şeye fazlasıyla tutulmak.
Deyim : Başını ateşlere yakmak
Anlamı : Başına büyük bir dert almak.
Deyim : (birine) ateş basmak
Anlamı : Kızarmak, sıkılıp başına kan yürümek.
Deyim : (birinin) ateşine yanmak
Anlamı : Bir kimse yüzünden zarara uğramak.
Deyim : İçine ateş atmak
Anlamı : Aşırı acı, sıkıntı veya üzüntü verecek davranışta bulunmak: ‘nazmiye’nin içine avuçla ateş atıp evden içeri giriyor ama başını kaldırıp pencereye bakmıyordu.’ -o. Kemal.
Deyim : İçine ateş düşmek
Anlamı : Büyük bir acı ve üzüntünün etkisi altına girmek: ‘pamuk zamanı gelince, köylüler toros’tan pamuğa dökülünce içine bir ateş düştü, duramaz oldu.’ -y. Kemal.
Deyim : İçinin ateşi küllenmek
Anlamı : Sıkıntıdan kurtulmak: ‘içimin ateşi hiç küllenmedi. Seneler geçtikçe daha alevleniyor. Evlat acısı bu …’ -h. R. Gürpınar.
Deyim : İki ateş arasında kalmak
Anlamı : Zor bir durumda karar verememek.
Deyim : Kendini ateşe atmak
Anlamı : Bile bile tehlikeli bir işe girişmek: kendinizi ateşe atıyorsunuz.
Deyim : Yüreğine od (ateş) düşmek
Anlamı : Felakete uğramak, çok üzülmek: ‘adam odur ki komşusunun ineği dişi doğurdu der, yüreğine od düşer.’ -m. Ş. Esendal.
Deyim : Yüreğini ateş almak
Anlamı : Aşırı üzülmek, fazla üzüntüden içi yanmak: ‘gülbahar’ın yüreğini ateş almış yanıyordu.’ -y. Kemal.
