Taş ile Başlayan Deyimler ve Anlamları

Ağzına taş almak
söze karışmayıp susmak.
Arabanın tekerine taş koymak
güçlük çıkarmak.
Arkadaş değil, arka taşı
zarar veren arkadaş için söylenen bir söz.
Atlama taşı yapmak
daha iyi bir yere geçmek için bir durumu veya bir kimseyi araç olarak kullanmak.
Ayıkla pirincin taşını!
Bir işin pek karışık ve içinden çıkılmaz durumda olduğunu anlatmak için kullanılan bir söz: ‘karıya bir de nikâh yaptırdı mı ondan sonra ayıkla artık pirincin taşını!’ -o. Kemal.
Bağrına taş basmak
sesini çıkarmaksızın her türlü acıya katlanmak: ‘acı çekerdim ama makul bir çocuktum. Bağrıma taş bastım.’ -a. Kutlu.
Baltayı taşa vurmak
farkında olmayarak birine dokunacak sözler söylemek, pot kırmak: ‘baltayı taşa mı vurduk, diyor, iyice görmemiş olacağım.’ -m. Ş. Esendal.
Başı taşa değmek
ağır bir durum kendisine ders olmak.
Başına taş düşmek (yağmak)
felakete uğramak.
Başını taştan taşa vurmak
çaresiz kalarak çok pişman olmak.
Başta taşımak
çok saygı göstermek.
Bir taşla iki kuş vurmak
bir davranışla birden çok yararlı sonuca ulaşmak.
(birine veya bir şeye) taş çıkarmak (çıkartmak)
biri ötekinden özellik, yetenek vb. bakımından üstün olmak: ‘zaten yol boyunca hem lezzetli hem de buzdolabına taş çıkartacak sulardan geçeceğiz.’ -n. F. Kısakürek.
Çamura taş atmak
çirkefe taş atmak.
Çeki taşı gibi
ağır ve kımıldamaz.
Çirkefe taş atmak (çirkefi üzerine sıçratmak)
edepsiz bir kimsenin tepkisine yol açacak bir davranışta bulunmak: ‘çirkefe taş atma, hikmetini mırıldanarak kaçar gibi uzaklaştı.’ -ö. Seyfettin.
Dağlara taşlara
kötü bir durumdan söz edilirken ‘hepimizden ırak olsun’ anlamında kullanılan bir söz.
Dalgasına taş atmak
argo işini bozmak, keyfini kaçırmak.
Dama taşı gibi oynatmak
birini sık sık bir yerden bir yere göndermek veya atamak.
Dalgasını taşlamak
birinin işini bozmak.
Ekmeğini taştan çıkarmak
1) geçimini sağlamakta çok becerikli olmak; 2) en zor koşullarda bile kazancını sağlamak: ‘bu cins çocukların da ekmeğini taştan çıkarmak için ölürcesine çalıştıklarını görüyorum.’ -s. F. Abasıyanık.
Elini taşın altına koymak (sokmak)
bir konuda sorumluluk üstlenmek.
Eteğindeki taşı dökmek
bütün bildiklerini açıklamak.
Fal taşı gibi
iri, büyük: ‘bu elleri güzel, yüzü çirkin delikanlı, ilk defa, gözleri fal taşı gibi açık, ruhundan bir ses koparabildi.’ -n. F. Kısakürek.
Gerize taş atmak
edepsiz bir kimseye edepsizliğini göstermeye fırsat vermek.
Kafasını taştan taşa çarpmak (vurmak)
başını taştan taşa çarpmak.
Pabucuna taş kaçmak
ortaya çıkan durum karşısında tedirgin olmak.