Biz Konya ve civarında şu su değirmenlerini tesbit ettik :
1 — Mahmud efendi (Mülk)
2 — Kasım halife (Vakıf)
3 — Turut (Mecidiye diğer adı ile Baruthane medresesine vakıf idi şimdi sahibli çalışmaz haldedir.)
4 — Meram (Hatiboğlu vakfı)
5 — Sinan değirmeni (Meram köprüsü başında idi, yarısı vakıf yarısı mülk idi.)
6 — Yukarı hocalar. (12 sehimde 7 si mülk idi.)
7 — Aşağı hocalar. (Mülk)
8 — Çeşni gir değirmeni (şimdi harab olan değirmen vakıf idi.)
9 — Çay değirmeni (Şeref-ed-din câmiinin vakfıydı, şimdi mülk)
10 — Ulaş (mülk, arsa halinde)
11 — Yeni değirmen (Kadın yokuşunda sultan bağmdadır. Şeyh Sadreddin vakfıydı, sonra mülk olmuş)
12 — Maarif değirmeni (Delik taşta sanayi mektebine gelir olarak Konya valisi Ferid paşa tarafından yaptırılmıştır. Yanmıştır.)
13 — Gümenas diğer adı ile Midilli değirmeni (Misk-i Emir tekkesinin hissesi vardı. Sonra mülk olmuş, şimdi arsa halinde.)
14 — iniş değirmeni.
15 — Kavak değirmeni. (12 Sehimde beşi hükümet konağı içindeki mescidin vakfı idi. Sonra mülk olmuş, şimdi arsa halinde.)
16 — Yaka değirmeni.
17 — Kemer değirmeni (Turgut oğlunun vakfıydı, sonra mülk olmuş.)
18 — Sinoplu değirmeni (Mülk)
19 — Kayadibi değirmeni (Mülk, şimdi arsa halinde)
20 — Îlâhî değirmeni (Sahipli idi, yeri tarla halindedir.) (1)
21 — Altunba değirmeni (Bu değirmene Gâvurun değirmeni derler.
Metrûk emlâkten idi, şimdi sahipli.) (2)
22 — Palamut değirmeni (Bu değirmen Debbağlar tekkesinin yanında
idi. Burada kışın palamut ezerlerdi.)
23 — Sahra değirmeni (Bu değirmen şehrin içindeydi. Kışın çalışırdı.)
24 — Üzemiş değirmeni (Bu değirmen çok eskiden yıkılarak yerine başkası yapılmıştır.
25 — Sinap (Sinop) değirmeni (Mülk)
26 — Hocalı değirmeni (Ali) (Mülk)
27 — Karagöz değirmeni (Mülk idi, belediye tarafından yıktırılmıştır.)
28 — Değirmen köy değirmeni (Mülk)
29 — Kiçi Muhsine (Gici muşla) değirmeni.
30 — Çayırbağı — Yukarı değirmen (Mevlâna türbesi vakfı idi şimdi sahipli)
31 — Çayırbağı orta değirmen (vakıf idi şimdi mülk)
32 — Çayırbağı aşağı değirmen (Mülk)
33 — Hatip değirmeni (Mülk)
Bu değirmenlerden bir çoğu Selçuklular zamanından kalmıştır. Zamanla bir çokları adlarını, sahiplerini, vakfiyelerini de değiştirmişlerdir. KONYA-da hiç yel değirmeni yoktur. KARAPINAR’da — Sultaniyede bir çok yel değirmeni vardır.
(1) Bu değirmen çok güzel un üğüdürdü. Konyada ( İla değirmeni gibi öğütür ) sözü bir ( darbı mesel ) haline gelmişti.
(2) Değirmen Altunba hanı civarındadır. Buraya eskiden Erkut derlerdi.
