HAN; Konyanın 24 kilometre kuzeyinde İstanbul — Kadın hanı yolu üzerindeki derbentde’dir. önünde yeni şosenin altı gözlü bir köprüsü vardır.
Hanın doğusundaki 12 evli REŞADİYE köyü 53 sene evvel kurulmuştu. Adı sonradan (Şadiye) ye çevrilmiştir. Hanın kapısı güneye açılır. Bir tak halindeki kapısının üstünde celi j|Selçuk sülüsü ile yazılmış altı satırlık Arapça bir kitabe vardır. Kitabe üç taş üstüne kazılmıştır. Birisi eski bir mimar! eserden alınmış üzerinde üç delik bulunan bir mermerdir. Asıl kitabe] 1.60X1.10, üstündeki parça ise 0.33 X 0.39 metre ebadmdadır.
Kitabeye göre ribat-han 607 yılı muharreminde (1210 M.) III. Klliç-arslan’m oğlu I. Keyhüsrev’in zamanında Ebubekir zade iğdişler emirî Hacı İbrahim tarafından Abdurrahman zade Mimar Osman’a yaptırılmıştır.
Tarih kitapları 607 H. Yılında II. KeykâvÜS’ün hükümdarlığını yazıyorlardı bu kitabe bize bu yılın muharreminde I. Keyhüsrevin sağ ve hükümdar olduğunu öğretmektedir.
Hanın içten boyu 20, eni 16,50 metredir. Hanın her tarafı ve kubbeleri gayri muntazam taşla üç boğdam üzerine yapılmıştır, Boğdamların hepsi de beşik örtüsüdür. Boğdamların örtülerini kesme taşdan örülmüş dörder kemer desteklemektedir. Hanın kemerleri, kemer ayakları ve hatta kapı söve ve kemerlerinin taşları temamiyle eski ve gayr-i İslâmî bir mimarî eserden tedarik edilmiştir. Mimar Osman bu taşları yeni esere göre uydurmak için ufak bir tadil ameliyesine bile tabi tutturmamıştır.
Kemerlerdeki taşların kapı tarafına gelen yüzleri muntazam ve bir çırpıdadır. Arka taraflarında intizam yoktur. 4.25 metre genişliğindeki orta boğdamdan sağ ve soldaki boğdamlara beşer gözlü kemerlerin altından geçilir. Kemerlerin genişliği üçer metre, İrtifaları ikişer metre 30 zar santimdir. iki yan boğdamların aralığı da üçer metredir, Orta boğdamm kemer irdfaı beş metreyi bulmaktadır. Orta boğdamı tutan fil ayaklarının asıl kemer altlarına raslıyan yerlerinde gayr-i İslâmî mezar taşları kullanılmıştır. Soldan ikinci ayakta bir taşda Salip kabartması vardır. Bunun karşısmdakinde de ayakta duran iki adam tasvir edilmiştir, önlerinde sepete veyahut mezbaha benzeyen bir şey vardır. Altlarında Yunanca iki satır okunur. Taşın üst kısmı kırılmıştır.
Han haraptır. Solundaki iki kemerlik kısım evvelce çöktüğü için ağaçla Örtülmüştü. Şimdi bu damlar da yıkılmıştır. Han tetkik ettiğimiz bölgenin en eski eseridir. Bize bir de Selçuk mimarı tanıtmaktadır. Hanın önünde geniş bir antre vardı. Şimdi temamen yıkılmış ve enkazı şuraya buraya serpil iniştir. Cumhuriyet inkılâbına kadar hanm önündeki yıkılan kısımda bir jandarma karakolu vardı. Burası ARKIT DERBENDİ gibi tarihin tehlikeli ve kanlı bir geçidi idi. Han iyi muhafaza edilmesi lâzım kıymetli bir selçuk tiptir.
