Mâbed; Silleyi güneyden kapayan dağın eteğindedir. Kayalara oyul-muştur.
İki kısımdan teşekkül eden kilisenin altında bir de bodrumu vardır. Kilisenin dışarıya MORMt — KURTULUŞ mahallesine pencere açılır, ön kısmında ayrıca şahnişinler görülür. Kilisenin birinci kısmına dört, ikinci kısmına altı sütun oyulmuştur. Birinci kısmın cni 9.10, boyu 10. yüksekliği 4 metredir. Sütunların aralarında üçer metrelik açıklık vardır. Bu kısımda yer yer yıkıklar ve çöküntüler görülür.
İkinci kısmın boyu 10. eni 6,20 metredir.
Kilisenin her tarafında sütunlarına ve dıvarlarma yapılmış renkli Isa, Meryem ve eizze resimleri görülür. Bunların bir çokları silinmiş, bozulmuş bir haldedir. Batısında vaftiz yeri vardır. Bir sütuna bir salip yapılmıştır.
Mütehassıslar kapısının üstündeki renkli taplo gibi diğer resimlerin hepsini de muvaffak olmuş sanat eserleri sayıyorlar. Mâbedin inşa ve oyuluş tarihi gibi resimlerin yapılış tarihini de tesbit edemedim.
Mâbed müstakil bir cilde gebedir. Tehcirden sonra terk edilen mâbed bir ahır halinde kullanılmıştır. 1944 de biz burasını tetkik ederken içinde sığırlar ve koyunlar vardı. Mâbedin (EFLÂTUN DEYRl) gibi KONYA’nm ilk hiristiyanlar devrine kadar çıkan bir tarihi bulunduğunu sanıyoruz.
Eski devirlerden beri burası Müslimanlar ve hiristiyanlar arasında müşterek bir sınanmış yer gibi kabul edilmiştir. (ÎÇ KAKMA) hastalığına uğrı-yanlar bir gece burada yatarlarsa şifa bulacaklarına inanırlardı.
Mâbedde böyle hastalara hazırlanmış yataklar vardı. Rahip ve rehibe-ler hastalara bakarlar, yemeklerini de verirlerdi. Kilisenin önünde bir de çeşme vardı. Harabesi kalmıştır.
SİLLE’de bu tetkik ettiğimiz kiliselerden başka daha bir çok kayalara oyulmuş ve müstakillen yapılmış mâbedler, manastır ve ayazmalar vardı. Kiliseye girerken derenin sağındaki büyük kilise şimdi bir depo halindedir.
Hâkim tepenin üstündeki tonoz yapı kilisede yer yer çöküntüler kaplamıştır.
Yine kayalara sanatkârane oyulmuş iki katlı bir kiliseyi Musa Çavuşun Alinin kızı Gümüllü Sıddıka bir ev halinde kullanıyordu. Bu mâbedin uzunluğu 44,45 eni 3,60 metredir.
Bu mâbedin altında ayazması da varmış. Son zamanlarda suyu çekilmiştir.
SİLLE’nin oyulmıya müsait kayalarına ilk insanlar bir çok meskenler ve mâbedler oymuşlardır. Buralarda Cybel ~ Sibel tanrısı için oyulmuş mâbedler de vardır.
SÎLLE’de adını aldığı Diyonisosun nedimlerinden ve su perilerinden Silen’lerin de hatıralarını taşıyan tapmaklar bulunduğu muhakkaktır.
Hıristiyanlık buralarda yayıldıktan sonra ilk tapınma yerleri hiristiyan ibadethanelerine çevrilmiştir.
ile havuzlar ve çeşmeler yaptırmıştı. O devirde Yaka; Konyanın bir mahallesi halinde idi. Eski vesikalarda buraya ( Sahibin yakası ) deniliyor.
Köyceğizde ve diğer yörelerde sayılamıyacak kadar çok sarnıç vardır. Selçuk sarnıçlarından birisi de Konyada Kovan ağzındaki Şerefeddin sarnıcı idi. (1) Bu sarnıcın bulunduğu yere eskiden Rumkuş derlerdi. Antalyada da bir Rumkuş köyü vardı. Bu köy Sahib Atanın evkafı arasında idi. Son yıllarda ilk cüz’i olan ( Rum ) kelimesinden dolayı adı [ Türk kuş ] a çevrilmiştir. Has isimler böyle gelişi güzel değiştirilmemelidir.
HATIB’m altındaki 1,60 X 3,60 metre ebadındaki 16 taş merdiven ile inilen sarnıç gibi yarım saat ötedeki 11 basamaklı diğer sarnıç HATİP— HATUNSARAY yolu üzerindeki karekteristik Selçuk eserleridir.
Hatunsarayda [ Gavur yüğü = Gedik ağzı ] denilen yerdeki 13 merdi* venle içine inilen sarnıcın eski bir inden bozularak yapıldığı anlaşılmaktadır* Sarnıcın üstünde bir de pmar vardır. Kışın sular donduğu zaman sarnıcm suyundan istifade edilir. Alâeddin câmiindeki ikinci türbe de sonradan merdivenli bir sarnıç haline getirilmiştir.
(1) Bu sarnıç ayrıca yazılmıştır. Oraya bakılsın.
(2) «Kovan ağzı» (Kovan ağası) ndan bozmadır.
